Formy prawne działalności gospodarczej

Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.
Przedsiębiorca musi zostać wpisany do odpowiedniego rejestru przedsiębiorców w zależności od formy prawnej prowadzonej działalności. Osoby fizyczne podlegają wpisowi do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), natomiast osoby prawne uzyskują wpis w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS). Przedsiębiorca wpisany do rejestru przedsiębiorców albo ewidencji uzyskuje numer identyfikacji podatkowej (NIP), którym posługuje się w obrocie prawnym i gospodarczym. Ustawa o swobodzie prowadzenia działalności gospodarczej wyróżnia poprzez przedziały liczby zatrudnionych oraz rocznych obrotów: mikroprzedsiębiorcę, małego przedsiębiorcę i średniego przedsiębiorcę.

Każda forma prawna działalności gospodarczej wiąże się z określonym w ustawach sposobem prowadzenia ewidencji do celów podatkowych. Wybór jednej z form prawnych przedsiębiorstwa wpływa na dalszy wybór form opodatkowania.

W Polsce działalność gospodarczą można prowadzić w formie:
DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ:
~ JEDNOOSOBOWA DZIAŁALNOŚĆ
~SPÓŁKA CYWILNA
SPÓŁKI PRAWA HANDLOWEGO:
- OSOBOWE
~ SPÓŁKA JAWNA,
~ SPÓŁKA PARTNERSKA,
~ SPÓŁKA KOMANDYTOWA,
~ SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA
- KAPITAŁOWE
~ SPÓŁKA Z O.O.
~ SPÓŁKA AKCYJNA


Spółki handlowe są uregulowane Kodeksem Spółek Handlowych i podlegają rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS), prowadzonym przez sądy rejonowe właściwe ze względu na siedzibę tworzonej spółki. Jednoosobową działalność gospodarczą i spółkę cywilną rejestrujemy w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) prowadzonej przez Ministerstwo Gospodarki.
Poniżej krótka charakterystyka poszczególnych form działalności gospodarczych.

Przedsiębiorstwo osoby fizycznej

Przedsiębiorca działający pod firmą odpowiada za zobowiązania powstałe przy prowadzeniu działalności całym swoim majątkiem – zarówno prywatnym, jak i wykorzystywanym do prowadzenia działalności. Oznacza to, iż majątek przedsiębiorstwa to majątek przedsiębiorcy i powiększa się on wraz z wypracowaniem zysków, ale też ulega zmniejszeniu w przypadku osiągnięcia strat.
Jedyną osobą uprawnioną do reprezentowania przedsiębiorstwa osoby fizycznej jest przedsiębiorca ją prowadzący. Za wszelkie czynności związane z przedsiębiorstwem, np. zawieranie umów czy rozliczanie z ZUS odpowiada wyłącznie przedsiębiorca.
Przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność rozlicza się z Urzędem Skarbowym uiszczając podatek dochodowy od osób fizycznych PIT.
Na przedsiębiorcy ciąży także opłata składek na ubezpieczenia ZUS. Wysokość składek to procent od prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia brutto podawanego w obwieszczeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej.

SPÓŁKA CYWILNA

Podstawą założenia spółki cywilnej jest umowa zawarta wg przepisów Kodeksu Cywilnego. Fakt założenia spółki cywilnej nie jest równoznaczny z faktem założenia działalności gospodarczej. Nie jest ona podmiotem zaliczanym do spółek w rozumieniu przepisów prawa handlowego, czyli nie posiada osobowości prawnej i nie podlega pod KRS. Podmiotem praw i obowiązków jest zatem nie spółka, lecz jej wspólnicy. Wiąże się z tym fakt odpowiadania za ewentualne zobowiązania spółki solidarnie przez każdego wspólnika także majątkiem własnym.
Umowa o założenie spółki cywilnej może być zawarta przez osoby fizyczne oraz prawne. Musi istnieć w formie pisemnej ale nie wymaga obecności notariusza. W umowie zawrzeć należy cel jej założenia – po jego osiągnięciu spółka wygasa.
Spółka cywilna nie stanowi odrębnego podmiotu obrotu, więc zgłoszeniu do CEIDG podlega każda osoba fizyczna będąca wspólnikiem spółki cywilnej.
Umowa spółki cywilnej podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych.

SPÓŁKA JAWNA

Jest spółką handlową wg kodeksu spółek handlowych, zatem podlega ona wpisowi do KRS. Nie posiada ona osobowości prawnej, ale ma zdolność prawną, czyli może nabywać prawa i obowiązki we własnym imieniu, pozywać oraz być pozywana.
Ustawodawca zaliczył spółkę jawną do spółek osobowych, co oznacza, iż za jej zobowiązania, tak jak w przypadku przedsiębiorstw osób fizycznych, odpowiada wspólnik majątkiem własnym oraz majątkiem spółki.
Opodatkowani są poszczególni wspólnicy spółki. Każdy z nich ma także prawo jak i obowiązek prowadzenia spraw spółki jawnej.
Założenie spółki wymaga umowy pisemnej, jednak obecność notariusza wymagana jest tylko w przypadku, kiedy umowa przewiduje wniesienie udziałów w postaci nieruchomości. Kapitał zakładowy nie jest wymagany.

SPÓŁKA PARTNERSKA

Jest spółką handlową wg kodeksu spółek handlowych, zatem podlega ona wpisowi do KRS. Nie posiada ona osobowości prawnej, ale ma zdolność prawną, czyli może nabywać prawa i obowiązki we własnym imieniu, pozywać oraz być pozywana.
Ustawodawca zaliczył spółkę jawną do spółek osobowych, co oznacza, iż za jej zobowiązania, tak jak w przypadku przedsiębiorstw osób fizycznych, odpowiada wspólnik majątkiem własnym oraz majątkiem spółki.
Spółka partnerska różni się od spółki jawnej celem jej założenia, gdyż tworzona jest przez wspólników tylko i wyłącznie w celu wykonywania wolnego zawodu. Wspólnikami muszą być osoby fizyczne.

SPÓŁKA KOMANDYTOWA

Jest spółką handlową wg kodeksu spółek handlowych, zatem podlega ona wpisowi do KRS. Nie posiada ona osobowości prawnej, ale ma zdolność prawną, czyli może nabywać prawa i obowiązki we własnym imieniu, pozywać oraz być pozywana.
Ustawodawca zaliczył spółkę jawną do spółek osobowych, co oznacza, iż za jej zobowiązania, tak jak w przypadku przedsiębiorstw osób fizycznych, odpowiada wspólnik majątkiem własnym oraz majątkiem spółki.
Opodatkowani są poszczególni wspólnicy spółki. Kapitał zakładowy nie jest wymagany.
Za zobowiązania spółki odpowiada: - bez ograniczenia co najmniej jeden wspólnik zwany komplementariuszem - w sposób ograniczony – komandytariusz.

SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA

Jest spółką handlową wg kodeksu spółek handlowych, zatem podlega ona wpisowi do KRS. Nie posiada ona osobowości prawnej, ale ma zdolność prawną, czyli może nabywać prawa i obowiązki we własnym imieniu, pozywać oraz być pozywana.
Ustawodawca zaliczył spółkę jawną do spółek osobowych, co oznacza, iż za jej zobowiązania, tak jak w przypadku przedsiębiorstw osób fizycznych, odpowiada wspólnik majątkiem własnym oraz majątkiem spółki.
Minimalny kapitał zakładowy spółki komandytowo-akcyjnej wynosi 50 000 zł.
Za zobowiązania spółki odpowiada bez ograniczenia co najmniej jeden wspólnik zwany komplementariuszem. Co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem, który nie odpowiada za zobowiązania spółki.
Opodatkowani są poszczególni wspólnicy spółki.

SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ

SP. Z O.O. Spółkę z o.o. można utworzyć przez jedną lub więcej osób w każdym celu dopuszczanym prawnie. Nazwa spółki może być obrana dowolnie; powinna jednak zawierać dodatkowe oznaczenie "spółka z ograniczoną odpowiedzialnością", bądź skrót „sp. z o.o.”.
Do powstania tego typu spółki wymagane jest zawarcie umowy spółki w formie aktu notarialnego, powołanie zarządu, ustanowienie rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej oraz wpis do Krajowego Rejestru Sądowego.
Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 5.000 złotych.
Wartość nominalna udziału nie może być niższa niż 50 złotych.

SPÓŁKA AKCYJNA S.A.

To rodzaj spółki kapitałowej, której forma opiera się na obiegu akcji będących w posiadaniu akcjonariuszy.
Kapitał zakładowy składa się z wkładu założycieli, którzy są współwłaścicielami spółki.

Opracowała: Justyna Pawlak-Fornal

Źródło:
Ustawa z dnia 2.07.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej
Ustawa z dnia 23.04.1964 r. Kodeks cywilny
Ustawa z dnia 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych