Istota podmiotów powiązanych oraz dokumentacja cen transferowych

Artykuł nieaktualny
Transakcje zawierane między podmiotami powiązanymi to zagadnienie warte szerszej analizy, ponieważ ustawodawca, w celu przeciwdziałania transakcjom dalekim od cen rynkowych narzucił obowiązki dokumentowania cen zawieranych między firmami. Kiedy podmioty można określić jako powiązane?

Definicja powiązań między podmiotami zawarta jest w art. 23m ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz art. 11a ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W świetle zapisów tych ustaw podmiotami powiązanymi określa się:
"a) podmioty, z których jeden podmiot wywiera znaczący wpływ na co najmniej jeden inny podmiot, lub
b) podmioty, na które wywiera znaczący wpływ:
– ten sam inny podmiot lub
– małżonek, krewny lub powinowaty do drugiego stopnia osoby fizycznej wywierającej znaczący wpływ na co najmniej jeden podmiot, lub
c) spółkę niemającą osobowości prawnej i jej wspólników, lub
d) podatnika i jego zagraniczny zakład, a w przypadku podatkowej grupy kapitałowej - spółkę kapitałową wchodzącą w jej skład i jej zagraniczny zakład;"

Wywieranie znaczącego wpływu jest jednym z czynników decydujących o tym, czy podmioty można uznać za powiązane. Ustawodawca w kolejnym punkcie ustawy wyjaśnia, co należy rozumieć poporzez sformułowanie "wywieranie znaczącego wpływu":

"Przez wywieranie znaczącego wpływu (...) rozumie się:
1) posiadanie bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 25%:
a) udziałów w kapitale lub
b) praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających, lub
c) udziałów lub praw do udziału w zyskach lub majątku lub ich ekspektatywy, w tym jednostek uczestnictwa i certyfikatów inwestycyjnych, lub
2) faktyczną zdolność osoby fizycznej do wpływania na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych przez osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, lub
3) pozostawanie w związku małżeńskim albo występowanie pokrewieństwa lub powinowactwa do drugiego stopnia."
Posiadanie pośrednio udziału lub prawa, o którym mowa powyżej, oznacza sytuację, w której jeden podmiot posiada w drugim podmiocie udział lub prawo za pośrednictwem innego podmiotu lub większej liczby podmiotów, przy czym wielkość posiadanego pośrednio udziału lub prawa odpowiada:
1) wielkości udziału albo prawa łączącego dowolne dwa podmioty spośród wszystkich podmiotów uwzględnianych przy ustalaniu posiadania pośrednio udziału lub prawa - w przypadku gdy wszystkie wielkości udziałów lub praw łączących te podmioty są równe;
2) najniższej wielkości udziału lub prawa łączącego podmioty, pomiędzy którymi wielkość posiadanego pośrednio udziału lub prawa jest ustalana - w przypadku gdy wielkości udziałów lub praw łączących te podmioty są różne;
3) sumie wielkości posiadanych pośrednio udziałów lub praw - w przypadku gdy podmioty, pomiędzy którymi wielkość posiadanego pośrednio udziału lub prawa jest ustalana, łączy więcej niż jeden posiadany pośrednio udział lub prawo.

Powiązania rodzinne to kolejny czynnik decydujący o powiązaniach między podmiotami. Powyższe zapisy ustawy wskazują na aspekty więzów rodzinnych właścicieli lub osób zarządzających. Ustawodawca wskazał, że podmioty powiązane wywierają na siebie wpływ, jeśli właściciele są w związku małżeńskim albo występuje pokrewieństwo lub powinowactwo do drugiego stopnia. Przypomnijmy:
Pierwszy stopień pokrewieństwa to ojciec, matka, rodzice, syn, córka, dziecko.
Drugi stopień pokrewieństwa to dziadek babka, wnuk, wnuczka, a także brat, siostra, rodzeństwo.

UWAGA ! Nawet jeśli podmioty nie będą powiązane kapitałowo, natomiast spółki będą powiązane więzami rodzinnymi właścicieli, należy zastosować przepisy o cenach transferowych.

Ponadto w ustawie jest zapis, mówiący o tym, że jeżeli pomiędzy podmiotami występują relacje, które nie są ustanawiane lub utrzymywane z uzasadnionych przyczyn ekonomicznych, w tym mające na celu manipulowanie strukturą właścicielską lub tworzenie cyrkularnych struktur właścicielskich, to podmioty, pomiędzy którymi występują takie relacje, uznaje się za podmioty powiązane.

Dokumentacja cen transferowych podmiotów powiązanych

Przepisy dotyczące wyznaczania cen transferowych oraz sposobu ich dokumentacji dotyczą krajowych i zagranicznych podmiotów powiązanych. Definicję ceny transferowej określono w ustawie - cena transferowa oznacza rezultat finansowy warunków ustalonych lub narzuconych w wyniku istniejących powiązań- w tym: cenę, wynagrodzenie, wynik finansowy lub wskaźnik finansowy. Dokumentacja cen transferowych jest dokumentem potwierdzającym prawidłowość stosowanych cen pomiędzy podmiotami powiązanymi. Obowiązujące przepisy nakładają na podmioty powiązane obowiązek sporządzania lokalnej dokumentacji cen transferowych za rok obrotowy w celu wykazania, że ceny transferowe zostały ustalone na warunkach, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane. Ustawodawca nie objął tym obowiązkiem wszystkch podmiotów - przewidział limity kwotowe, których przekroczenie decyduje o obowiązku złożenia dokumentacji cen transferowych. Zastrzgł także, że obowiązek dotyczy transakcji kontrolowanych o charakterze jednorodnym.

Lokalna dokumentacja cen transferowych jest sporządzana dla transakcji kontrolowanej o charakterze jednorodnym, której wartość, pomniejszona o podatek od towarów i usług, przekracza w roku obrotowym następujące progi dokumentacyjne:
1) 10 000 000 zł - w przypadku transakcji towarowej;
2) 10 000 000 zł - w przypadku transakcji finansowej;
3) 2 000 000 zł - w przypadku transakcji usługowej;
4) 2 000 000 zł - w przypadku innej transakcji niż określona w pkt 1-3.

Progi dokumentacyjne są ustalane odrębnie dla każdej transakcji kontrolowanej o charakterze jednorodnym oraz odrębnie dla strony kosztowej i przychodowej. Wartość transakcji kontrolowanej o charakterze jednorodnym jest ustalana bez względu na liczbę dokumentów księgowych, dokonanych lub otrzymanych płatności oraz podmiotów powiązanych, z którymi zawierana jest transakcja kontrolowana.

Jak ocenić, czy transakcja kontrolowana ma charakter jednorodny? Uwzględnia się:
1) jednolitość transakcji kontrolowanej w ujęciu ekonomicznym oraz
2) kryteria porównywalności określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11j rozporządzenie w sprawie oceny warunków transakcji, określania dochodów lub strat i eliminowania podwójnego opodatkowania ust. 1 pkt 1, oraz
3) metody weryfikacji cen transferowych, o których mowa w art. 11d metody weryfikacji cen transferowych ust. 1-3, oraz
4) inne istotne okoliczności transakcji kontrolowanej.

Nie wszystkie podmioty będą zobowiązane do przygotowania dokumentacji cen transferowych. Obowiązek ten nie dotyczy transakcji pomiędzy krajowymi podmiotami powiązanymi, jeżeli spełnione są dwa warunki. Pierwszy warunek to konieczność wykazania w danym roku podatkowym dochodu (brak straty) przez każdy z podmiotów uczestniczących w transakcji. Drugi warunek to brak korzystania ze zwolnienia z podatku dochodowego (działalność w specjalnej strefie ekonomicznej oraz decyzja o wsparciu nowych inwestycji).

Nowy plik JPK_VAT obowiązujący od października 2020 roku zawierać będzie szeroki katalog nowych informacji, do których bardzo łatwy dostęp będzie miał urząd skarbowy. O zwiększonym zakresie informacyjnym dotyczącym oznaczania za pomocą GTU branż pisałyśmy tutaj (link).



Opublikowała: Justyna Pawlak-Fornal

Źródło:
Rozporządzenie Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju z dnia 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (Dz. U. poz. 1988),
zmienione rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 1 kwietnia 2020 r. (Dz. U. poz. 576)
rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 25 czerwca 2020 r. (Dz. U. poz. 1127)
Broszura MF- JPK_VAT z deklaracją
Strona rządowa www.gov.pl
Art. 11k. pod. dochod. od osób prawnych - limity cen transferowych zwalniające z obowiązku składania dokumentacji

Dodano: 29-07-2020


TAGI: ZMIANY W VAT OD PAŹDZIERNIKA 2020 . CENY TRANSFEROWE . podmioty powiązane . transakcje między podamiotami powiązanymi