PRAWO PRACY: Rozwiązanie umowy o pracę i wyliczenie okresu wypowiedzenia

Artykuł aktualny na dzień 25-04-2024

Rozwiązanie umowy o pracę

Kodeks Pracy szczegółowo reguluje zasady rozwiązania umowy o pracę. Pierwszym wymogiem formalnym jest obowiązek spisania oświadczenia każdej ze stron o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia na piśmie. Nie uznaje się słownych oświadczeń. Kolejną kwestią jest, aby w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy. Ostatnim wymogiem formalnym jest, aby w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę lub jej rozwiązaniu bez wypowiedzenia było zawarte pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania do sądu pracy.

Istnieją cztery tryby rozwiązania umowy o pracę:

Art. 30 ust. 1 pkt 1. Rozwiązanie umowy na mocy porozumienia stron

Rozwiązanie umowy na mocy porozumienia stron jest najłagodniejszą formą rozwiązania umowy. Obie strony wspólnie uzgadniają, że końćzą współpracę- ustalają termin zakończenia pracy, który jest terminem rozwiązania umowy o pracę. Ten tryb rozwiązania umowy nie przewiduje okresu wypowiedzenia i nie wymaga formy pisemnej. Mimo, że jest to porozumienie obu stron stosunku pracy, ZUS wymaga podania informacji, która strona zainicjowała rozwiązanie.
Przykład. Pracownik oświadcza pracodawcy, że zamierza zakończyć świadczenie pracy z końcem tygodnia. Pracodawca przystaje na tę propozycję i umowa rozwiązuje się z dniem ustalonym. Pracownikowi nie przysługuje okres wypowiedzenia, umowa rozwiązuje się natychmiastowo. Jeśli jednak pracodawca byłby zaskoczony decyzją pracownika, którego nagłe odejście spowodowałoby problemy w firmie, może nie wyrazić zgody na natychmiastowe rozwiązanie umowy i skorzystać z trybu rozwiązania umowy za wypowiedzeniem, opisanego poniżej.

Art. 30 ust. 1 pkt 2. Rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem

Rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem oznacza rozwiązanie umowy po ustawowym okresie wypowiedzenia. Okres wypowiedzenia jest okresem zatrudnienia, za który przysluguje wynagrodzenie, a umowa ulega rozwiązaniu dopiero z końcem danego okresu wypowiedzenia. Rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem wymaga formy pisemnej.

UWAGA! Okres wypowiedzenia umowy liczony jest inaczej dla umowy o pracę na okres próbny a inaczej dla pozostałych umów o pracę.
Okres wypowiedzenia umowy na okres próbny zależy od czasu, na jaki została zawarta, bez względu na to, ile czasu zostało przepracowane. Oznacza to, że jeśli umowa na okres próbny zawarta jest na 3 miesiące, a pracownik był w pracy tylko tydzień - jeśli umowa rozwiązywana jest za wypowiedzeniem, pracownikowi przysługują dwa tygodnie okresu wypowiedzenia.

Okres wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony lub nieokreślony zależy od czasu pracy. Poniżej zmieszczamy tabelę przedstawiającą długość okresu wypowiedzenia:

Kiedy rozpoczyna i kończy się okres wypowiedzenia?

Bardzo ważną kwestią jest poprawne wyliczenie okresu wypowiedzenia i terminu rozwiązania umowy. Sposób liczenia okresu wypowiedzenia zależy od tego, jak długo trwał stosunek pracy. Pamiętajmy, że dzień złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy nie jest wliczany do okresu wypowiedzenia. Od jakiego dnia liczymy okres wypowiedzenia? Wszystko zależy od tego, jak długi okres wypowiedzenia przysługuje.

Zgodnie z Kodeksem Pracy:


Zatem, jeśli okres wypowiedzenia wynosi tydzień lub 2 tygodnie, okres wypowiedzenia jest liczony od najbliższej niedzieli po dniu złożenia wypowiedzenia i trwa zawsze do soboty. Nie ma tutaj znaczenia czy w danej firmie soboty są pracujące - zgodnie z art. 151 (9) Kodeksu Pracy: Dniami wolnymi od pracy są niedziele i święta określone w przepisach o dniach wolnych od pracy. Oznacza to, że dniem roboczym jest nie tylko dzień powszedni, ale także sobota - niezależnie od harmonogramu czasu pracy w firmie.

Przykład: jeśli wypowiedzenie jest złożone w piątek 1.10.2022, tygodniowe wypowiedzenie trwa od niedzieli 3.10.2022 do soboty 9.10.2022. UWAGA. Wypowiedzenie złożone w niedzielę swój bieg rozpoczyna od kolejnej niedzieli do soboty.

Co zatem z miesięcznym lub trzymiesięcznym okresem wypowiedzenia? W tym przypadku okres wypowiedzenia także liczony w miesiącach - zawsze pod uwagę brać należy pełen miesiąc kalendarzowy, a jego koniec przypada zawsze na ostatni dzień miesiąca.
Przykład: Wypowiedzenie złożone 20.09.2021 rozpocznie swój bieg 01.10.2021, natomiast wypowiedzenie złożone 1.10.2021 rozpocznie swój bieg 1.11.2021.


Przykład.
Jeśli pracownik złożył wypowiedzenie w poniedziałek 27.09.2021:
- i przysługuje mu 3 dniowy okres wypowiedzenia:
liczymy od wtorku 28.09.2021 do czwartku 30.09.2021. Umowa rozwiąże się 30.09.2021 r.
- i przysługuje mu 1 tydzień okresu wypowiedzenia:
liczymy od niedzieli 3.10.2021 do soboty 9.10.2021. Umowa rozwiąże się 9.10.2021 r.
- i przysługuje mu 2 tygodniowy okres wypowiedzenia:
liczymy od niedzieli 3.10.2021 do soboty 16.10.2021. Umowa rozwiąże się 16.10.2021 r.
- i przysługuje mu 1 miesięczny okres wypowiedzenia:
liczymy od piątku 1.10.2021 do niedzieli 31.10.2021. Umowa rozwiąże się 31.10.2021 r.
- i przysługuje mu 3 miesięczny okres wypowiedzenia:
liczymy od piątku 1.10.2021 do wtorku 30.11.2021. Umowa rozwiąże się 30.11.2021 r.

Okres wypowiedzenia a urlop wypoczynkowy
Zgodnie z art. 167 ust. 1. Kodeksu Pracy: W okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik jest obowiązany wykorzystać przysługujący mu urlop, jeżeli w tym okresie pracodawca udzieli mu urlopu. Oznacza to, że nawet gdy urlop nie został ujęty w planie urlopu, urlop udzielony z inicjatywy pracodawcy musi zostać wykorzystany przez pracownika. Za czas urlopu przysługuje pracownikowi wynagrodzenie.

Możliwe jest skrócenie okresu wypowiedzenia - zgodnie z art. 36 § 6. Strony mogą po dokonaniu wypowiedzenia umowy o pracę przez jedną z nich ustalić wcześniejszy termin rozwiązania umowy; ustalenie takie nie zmienia trybu rozwiązania umowy o pracę. Wniosek o skrócenie okresu wypowiedznia może złożyć pracownik- na przykład ze względu na okoliczność podjęcia nowej pracy, ale także pracodawca - chcąc odsunąć pracownika od stanowiska. Pamiętajmy- aby wprowadzić skrócony okres wypowiedzenia w życie, musi nastąpić porozumienie pracownika i pracodawcy.

Przykład. Pracownikowi przysługuje 3 miesięczny okres wypowiedzenia, a wraz z wypowiedzeniem umowy otrzymał od pracodawcy oświadczenie o skróceniu wypowiedzenia do jednego miesiąca. W tej sytuacji mimo braku świadczenia pracy pracownik otrzyma wynagrodzenie za 2 miesiące. W okresie zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, obliczanego jak wynagrodzenie za urlop. Możliwy jest także okres wypowiedzenia bez świadczenia pracy zgodnie z art. 36 2. Kodeksu Pracy: W związku z wypowiedzeniem umowy o pracę pracodawca może zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy do upływu okresu wypowiedzenia. W okresie tego zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. (obliczanego jak wynagrodzenie za urlop)

Art. 30 ust. 1 pkt 3. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia

Przytoczmy tutaj wprost Kodeks Pracy, który jasno wyjaśnia, w jakich przypadkach pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez stosowania okresu wypowiedzenia:
Prawo pracy chroni pracowników przed rozwiązaniem umowy o pracę w szczególnych przypadkach. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić w razie nieobecności pracownika w pracy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem - w okresie pobierania z tego tytułu zasiłku, a w przypadku odosobnienia pracownika ze względu na chorobę zakaźną - w okresie pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić po stawieniu się pracownika do pracy w związku z ustaniem przyczyny nieobecności.

Rozwiązanie umowy o pracę z winy pracownika

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika

Zgodnie z art. 55. § 1. Kodeksu Pracy: "Pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe."

Drugą sytuacją, w której możliwe jest rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia, jest gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika; w takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia.

Przekazanie świadectwa pracy

Art. 97. § 1. W związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy pracodawca jest obowiązany wydać pracownikowi świadectwo pracy w dniu, w którym następuje ustanie stosunku pracy, jeżeli nie zamierza nawiązać z nim kolejnego stosunku pracy w ciągu 7 dni od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniego stosunku pracy.

Jeżeli z przyczyn obiektywnych wydanie świadectwa pracy pracownikowi albo osobie przez niego upoważnionej w tym terminie nie jest możliwe, pracodawca w ciągu 7 dni od dnia upływu tego terminu przesyła świadectwo pracy pracownikowi lub tej osobie za pośrednictwem operatora pocztowego w rozumieniu ustawy z dnia 23 listopada 2012 r. - Prawo pocztowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 1041) albo doręcza je w inny sposób. Świadectwo pracy dotyczy okresu lub okresów zatrudnienia, za które dotychczas nie wydano świadectwa pracy.

§ 2. W świadectwie pracy należy podać informacje dotyczące okresu i rodzaju wykonywanej pracy, zajmowanych stanowisk, trybu rozwiązania albo okoliczności wygaśnięcia stosunku pracy, a także inne informacje niezbędne do ustalenia uprawnień pracowniczych i uprawnień z ubezpieczenia społecznego. Ponadto w świadectwie pracy zamieszcza się wzmiankę o zajęciu wynagrodzenia za pracę w myśl przepisów o postępowaniu egzekucyjnym. Na żądanie pracownika w świadectwie pracy należy podać także informację o wysokości i składnikach wynagrodzenia oraz o uzyskanych kwalifikacjach.

§ 21. Pracownik może w ciągu 14 dni od otrzymania świadectwa pracy wystąpić z wnioskiem do pracodawcy o sprostowanie świadectwa pracy. W razie nieuwzględnienia wniosku pracownikowi przysługuje, w ciągu 14 dni od zawiadomienia o odmowie sprostowania świadectwa pracy, prawo wystąpienia z żądaniem jego sprostowania do sądu pracy. W przypadku niezawiadomienia przez pracodawcę o odmowie sprostowania świadectwa pracy, żądanie sprostowania świadectwa pracy wnosi się do sądu pracy.

§ 3. Jeżeli z orzeczenia sądu pracy wynika, że rozwiązanie z pracownikiem umowy o pracę bez wypowiedzenia z jego winy nastąpiło z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu w tym trybie umów o pracę, pracodawca jest obowiązany zamieścić w świadectwie pracy informację, że rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło za wypowiedzeniem dokonanym przez pracodawcę.

§ 4. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, szczegółową treść świadectwa pracy, sposób i tryb jego wydawania, prostowania i uzupełniania oraz pomocniczy wzór świadectwa pracy, biorąc pod uwagę konieczność zapewnienia właściwej realizacji celów, jakim służą informacje zawarte w świadectwie pracy.

W jakich sytuacjach nie można rozwiązać umowy o pracę?

Art. 39. Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku. Chyba, że pracownik uzyskał prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Art. 41. Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.

Zobacz inne porady księgowe w naszym Poradniku Przedsiębiorcy!

Źródło: Ustawa z dnia 26.06.1974 r. Kodeks pracy

Opublikowała: Justyna Pawlak-Fornal
Biuro Rachunkowe PRIMA - księgowość w dobrych rękach
Warszawa, ul. Piastowska 5




Dodano: 28-09-2021


TAGI: Kodeks pracy umowa o pracę . Okres wypowiedzenia od kiedy się liczy . 1-miesięczny okres wypowiedzenia od kiedy się liczy Okres wypowiedzenia Kalkulator GOFIN . Jak liczyć okres wypowiedzenia 2 tygodnie kalkulator 3-miesięczny okres wypowiedzenia jak skrócić Czy okres wypowiedzenia jest płatny . 3-miesięczny okres wypowiedzenia umowy na czas nieokreślony 3-miesięczny okres wypowiedzenia od kiedy się . okres wypowiedzenia jak liczyć Wypowiedzenie umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia Wypowiedzenie umowy o pracę - wzór Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracownika . Okres wypowiedzenia umowy o pracę na okres próbny Okres wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony 2021 Wypowiedzenie umowy o pracę za porozumieniem stron Kalkulator okresu wypowiedzenia umowy o pracę 3-miesięczny okres wypowiedzenia umowy na