PRAWO PRACY:
Urlopy związane z rodzicielstwem

Artykuł aktualny na dzień 18-04-2024

Urlop macierzyński jest to obowiązkowa oraz płatna przerwa w pracy, gwarantowana dla kobiet, które urodziły dziecko. Wysokość zasiłku jest zależna od tego, czy po zakończeniu urlopu macierzyńskiego wyrazimy chęć skorzystania jeszcze z urlopu rodzicielskiego oraz w jakim terminie złożymy wniosek. Urlop macierzyński przyznawany jest w taki sam sposób, wszystkim pracownicom podlegającym pod Kodeks Pracy, niezależnie od długości stażu, wymiaru czasu pracy czy rodzaju umowy o pracę.

Długość urlopu macierzyńskiego

Zasadniczo urlop macierzyński trwa 20 tygodni i liczy się od dnia porodu. Natomiast według art. 180 § 3 oraz art. 180 § 4 Kodeksu Pracy, jego część można wykorzystać jeszcze przed porodem, jednak nie więcej niż 6 tygodni. W takim przypadku pozostała część musi być wykorzystana nieprzerwanie po urodzeniu dziecka.

Długość urlopu zależy od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie.
• 20 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie;
• 31 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie;
• 33 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie;
• 35 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie;
• 37 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.

Urlop tacierzyński

Według Art. 180 § 4 Kodeksu Pracy:
Pracownica, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, ma prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu i powrócić do pracy, jeżeli:
1) pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzysta pracownik-ojciec wychowujący dziecko;
2) przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony-ojciec dziecka, który w celu sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową.

W tym przypadku to ojciec dziecka korzysta z pozostałej części urlopu macierzyńskiego, który jest potocznie nazwanym urlopem tacierzyńskim. Aby skorzystać z tego urlopu, ojciec dziecka musi być ubezpieczony oraz złożyć odpowiedni wniosek do pracodawcy, nie później niż 14 dni przed planowym jego rozpoczęciem.

Przykład:
Pracownica przed urodzeniem dziecka skorzystała z 4 tygodni urlopu macierzyńskiego, natomiast po urodzeniu wykorzystała jeszcze 10 tygodni. Po tych 14 tygodniach, zrezygnowała z jego pozostałej części na rzecz ojca dziecka. W tym przypadku ojciec dziecka może wykorzystać jeszcze 6 tygodni urlopu tzw. tacierzyńskiego.

Kto płaci za urlop macierzyński – ZUS czy pracodawca?

Znacząca różnica jest między kto płaci a kto wypłaca zasiłek macierzyński. Jeżeli firma, w której pracujesz, zatrudnia poniżej 20 pracowników - zasiłek macierzyński wypłacany jest z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Natomiast jeśli w firmie zatrudnionych jest więcej niż 20 pracowników to przelew z tytułu macierzyńskiego wypłacany jest z konta pracodawcy. Nie oznacza to jednak, że to pracodawca opłaca urlop macierzyński. Pieniądze z zasiłku macierzyńskiego pochodzą zawsze z ZUS.

Urlop rodzicielski

W momencie zakończenia urlopu macierzyńskiego (lub tacierzyńskiego) oboje rodziców ma możliwość skorzystania właśnie z urlopu rodzicielskiego, który trwa 32 tygodnie w przypadku przyjścia na świat jednego dziecka lub 34 tygodnie, gdy urodzą się bliźniaki lub więcej dzieci. Rodzice mogą z niego korzystać jednocześnie, natomiast należy pamiętać aby nie przekroczyć łącznego wymiaru urlopu rodzicielskiego. Przy urodzeniu jednego dziecka urlop macierzynski i rodzicielski wygląda następująco:

Urlop macierzyński i rodzicielski - jaki procent wynagrodzenia?

Warto zwrócić uwagę na wynagrodzenia pobierane podczas korzystania z urlopu rodzicielskiego. Procent otrzymywanego wynagrodzenia uzależniony jest od momentu złożenia wniosku pracodawcy. W przypadku jeśli matka dziecka złoży wiosek o urlop macierzyński i rodzicielski (razem) do 21 dni po porodzie wówczas przez cały okres urlopu będzie pobierała 80% swojego wynagrodzenia. Pierwszy wariant wybierany jest najczęściej przez matki. Wówczas, w przypadku urodzenia jednego dziecka urlop rodzicielski i macierzyński wygląda następująco:


Natomiast, jeśli wniosek o urlop rodzicielski zostanie złożony później niż 21 dni po porodzie wtedy podczas urlopu macierzyńskiego będzie dostawała 100% swojego wynagrodzenie, a z urlopu rodzicielskiego 60%:


Należy jednak pamiętać, że minimalne świadczenie za urlop macierzyński wynosi 1000 zł i kwota minimalna jest niezależna od tego, czy kobieta pracuje, jest studentką, czy pracuje na umowie cywilnoprawnej. W przypadku, gdy kobieta jest zatrudniona na umowie o pracę, ale jej wynagrodzenie jest niższe niż 1000 zł, wówczas otrzyma dopełnienie tej kwoty.

Jak wyliczyć wysokość wynagrodzenia na urlopie macierzyńskim, będąc zatrudnionym na umowie o pracę?

Po pierwsze należy dowiedzieć się czy wynagrodzenie miesięczne jest stałe czy zmienne. Jeśli jest stałe, to miesięczna suma zasiłku macierzyńskiego będzie w kwocie comiesięcznej wypłaty. Natomiast w przypadku zmiennego wynagrodzenia uzależnionego np. od premii czy prowizji, należy obliczyć średnią roczną pensje. Aby obliczyć zasiłek macierzyński należy dodać do siebie sumy wypłat z ostatnich 12 miesięcy i podzielić przez 12. W momencie jeśli zatrudnienie jest krótsze niż 12 miesięcy, liczymy pełne miesiące, które przepracowała kobieta i wyliczamy z nich średnią.

Druga ciąża na macierzyńskim?

Zdarza się tak, że podczas urlopu macierzyńskiego, który obowiązuje jeszcze po pierwszym porodzie, kobieta zajdzie w drugą ciążę. Co dzieje się w przypadku urodzenia dziecka w trakcie urlopu rodzicielskiego? W tym przypadku są trzy możliwości:
• kobieta będąca jeszcze na urlopie macierzyńskim czy już rodzicielskim, czeka aż zakończy się urlop i wraca do pracy do dnia porodu lub w między czasie przechodzi na zwolnienie lekarskie w związku z ciążą, płatne 100%
• ciężarna składa wniosek o przerwanie urlopu rodzicielskiego na 21 dni przed planowanym powrotem i w pierwszy dzień pracy po urlopie, składa zwolnienie lekarskie w związku z ciążą
• kobieta czeka na zakończenie urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego i pierwszego dnia powrotu składa zwolnienie lekarskie w związku z ciążą.

Kolejna ciążą na urlopie macierzyńskim nie oznacza utraty środków do życia, więc w tym przypadku warto zastanowić się która opcja będzie najbardziej korzystna. Urlop macierzyński, rodzicielski czy może zwolnienie lekarskie z powodu ciąży przedłożone szefowi w czasie pracy.

Przykład: Pani Marta podczas urlopu macierzyńskiego zaszła w drugą ciążę. Po 14 tygodniach postanawia wrócić do pracy, a pozostałą cześć urlopu macierzyńskiego wykorzysta ojciec dziecka. Jednak krótko po tym jak wróciła do pracy, lekarz orzekł niezdolność do wykonywania dalszej pracy w obecnym stanie i Pani Marta musiała skorzystać ze zwolnienia lekarskiego. W tym przypadku Mąż Pani Marty przebywa na płatnym 100% urlopie tzw. tacierzyńskim, a Pani Marta na zwolnieniu lekarskim również płatnym 100% z powodu ciąży.

UWAGA! Należy pamiętać, że nie można żadnego urlopu czy to macierzyńskiego czy rodzicielskiego zastąpić zwolnieniem lekarskim. Nie można pobierać jednocześnie zasiłku macierzyńskiego i chorobowego ani zastąpić macierzyńskiego chorobowym.

Urlop macierzyński w przypadku urodzeniu martwego dziecka lub poronienia

W przypadku urodzenia martwego dziecka lub poronienia dziecka pracownicy przysługuje prawo do urlopu macierzyńskiego. Należy podkreślić, że prawo do urlopu macierzyńskiego przysługuje osobie posiadającej status pracownika. Zgodnie z wydanym rozporządzeniem, poronieniem nazywamy wydalenie lub wydobycie płodu, który nie wykazuje funkcji życiowych przed upływem 22. tygodnia ciąży. Natomiast po upływie 22. tygodnia ciąży jest to urodzenie martwe. Urlop macierzyński po poronieniu wynosi 56 dni. Czas ten liczy się od dnia urodzenia martwego dziecka czy poronienia, a urlop jest płatny 100%. Aby z niego skorzystać, musisz przedstawić pracodawcy akt urodzenia dziecka (z adnotacją o urodzeniu martwym). Jednak w przypadku poronienia czyli przed upływem 22 tygodni ciąży, mogą pojawić się problemy z uzyskaniem zaświadczenia ze szpitala. Szpitale wydają kartę martwego dziecka, wtedy gdy jest znana płeć dziecka. Niestety jeśli do poronienia doszło we wczesnym okresie często trudno lub wręcz niemożliwe jest określenie płci dziecka w związku z tym mogą pojawić się trudności z uzyskaniem urlopu macierzyńskiego. Aby jednak skorzystać z tego świadczenia, należy zlecić badanie genetyczne płci. Taki test DNA uprawnia do wydania aktu urodzenia z adnotacją o urodzeniu martwym.

Urlop ojcowski

Urlop ojcowski przyznawany jest w związku z narodzeniem lub przysposobieniem dziecka.


Taki urlop przysługuje mężczyznom zatrudnionym na umowę o pracę, niezależnie od wymiaru czasu pracy oraz tego czy jest to umowa na czas próbny, czas określony, czy nieokreślony. Warto zaznaczyć, że urlop może zostać wykorzystany jednorazowo przez 14 dni lub podzielony na dwie części po 7 dni. Jak ujęto w art. 182 (3) § 2 udzielany jest na pisemny wniosek pracownika - ojca wychowującego dziecko, składany w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Do wniosku dołącza się dokumenty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 1868a. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika.



Specjalista ds. kadr i płac
Klaudia Turek
Źrodło: Kodeks Pracy
Dodano: 11.12.2021


TAGI: Urlop macierzyński i rodzicielski . Wniosek o urlop macierzyński . Zasiłek macierzyński 80 czy 100 i 60 . Ile trwa urlop macierzyński i rodzicielski . Czy wniosek o urlop macierzyński trzeba złożyć osobiście . Ile trwa urlop macierzyński . urlop macierzyński - zus . Urlop macierzyński ile trwa 2021 . Ile trwa urlop rodzicielski 2021 . Urlop macierzyński i rodzicielski . Wniosek o urlop macierzyński i rodzicielski . Urlop rodzicielski . Roczny urlop macierzyński . Urlop tacierzyński -- ile trwa . Urlop tacierzyński 2022 . Urlop tacierzyński ZUS . Urlop tacierzyński 2021 . Urlop ojcowski kto płaci . Urlop tacierzyński a ojcowski . Urlop tacierzyński -- ile płatny . Jak dostać urlop tacierzyński . Urlop wychowawczy na drugie dziecko 2021 . Zasiłek macierzyński na urlopie wychowawczym ZUS . Urlop wychowawczy i macierzyński jednocześnie . Urlop macierzyński na drugie dziecko 2020 . Zasiłek macierzyński na urlopie wychowawczym 2021 . Urlop rodzicielski . Urlop rodzicielski a wychowawczy . Urodzenie dziecka w trakcie urlopu rodzicielskiego